Ιστορία – Γεωγραφία
Πρόλογος:
Δασώδες και πυκνόφυτο το χωριό μας, περικυκλωμένο από πανύψηλους δρύες και χοντρές τρεμιθιές. Παντού, τρεχάμενα κρυστάλλινα νερά. Φύση και άνθρωπος –αντίθετα με σήμερα- διατηρούσαν φιλικές -συγγενικές σχεδόν- σχέσεις. Κάθε τόπος στη Χλώρακα, κάθε σπιθαμή γης, είναι παντρεμένη με τη δική της ιστορία. Διάσπαρτα, οι εκκλησίες του χωριού, στεφανωμένες κι αυτές με τη δική τους ιστορία να αποτελούν το δεύτερο σπίτι του κάθε χωριανού. Οι άνθρωποι παλιά, είχαν μια διαφορετική σχέση με τα θεία απ’ ότι εμείς σήμερα. Ήταν πιο αγνοί και αγνά έβλεπαν τους Αγίους. Τους αγαπούσανε, τους τάζανε πολλά πράγματα, μα δε φοβόντουσαν να τους μαλώνουνε καμιά φορά, όταν κάτι τους πήγαινε στραβά.
Οι Χλωρακιώτες δεν ήταν, όμως, μόνο πιστοί άνθρωποι αλλά και πατριώτες. Σε κάθε κάλεσμα της πατρίδας έδιναν πρόθυμα το παρόν τους. Κάτοικοι της Χλώρακας συμμετείχαν στους Βαλκανικούς Πολέμους και αργότερα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, τα γεγονότα της Χλώρακας αποτέλεσαν την πρωταρχή και θεμελίωσαν τον Aγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. Το ιστορικό καράβι «Άγιος Γεώργιος», που διατηρείται σε ειδικό υπόστεγο, γεμίζει με αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας κάθε κάτοικο του χωριού και αποτελεί για όλους μας αιώνιο σύμβολο αγωνιστικότητας. Τηλαυγή φάρο για όλους μας αποτελούν, ακόμη, τα πέντε παλικάρια που σκοτώθηκαν το 1974.
Ανέκαθεν η εργατικότητα χαρακτήριζε τους κατοίκους αυτού του τόπου. Λογής λογής λαϊκά επαγγέλματα ασκούνταν από τους Χλωρακιώτες. Καθένας με το δικό του τρόπο και με τον τίμιο ιδρώτα του, προσπαθούσε να βγάλει τα προς το ζην και παράλληλα να συμβάλει προς την ανάπτυξη του τόπου. Καθώς έγραφα για τα επαγγέλματα των Χλωρακιωτών, θυμήθηκα αυτό που γράφει κάπου ο Καζαντζάκης: «…δεν χύνονταν τότε οι άνθρωποι στο ίδιο καλούπι με την ντουζίνα, μα ο καθένας ήταν ένας κόσμος ξεχωριστός».
Σήμερα, το χωριό μας εξακολουθεί να αποτελεί έναν όμορφο τόπο, όμως δεν είναι όπως παλιά. Οι γραφικές παραλίες σιγά σιγά τσιμεντοποιούνται. Τα ξενοδοχεία και τα διαμερίσματα φυτρώνουν τα τελευταία χρόνια ασταμάτητα. Και κει, που θαρρούσες πως τα πάντα στον τόπο αυτό είναι υποταγμένα σ’ ένα ρυθμό απλό και ισορροπημένο, πως τα πάντα έχουν χάρη και αρχοντική ομορφιά, η πλεονεξία μάς όπλισε το χέρι και αρχίσαμε, χωρίς να το καταλάβουμε να χαλάμε και να σπιλώνουμε. Κάτω από κάθε πέτρα, πίσω από κάθε χούφτα χώμα κρύβεται ποτάμι ο ιδρώτας των παλιών. Τίποτα δεν έγινε από μόνο του. Ό,τι κληρονομήσαμε στάζει κόπο και μόχθο. Ό,τι ακόμη θα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας θα είναι πλασμένο και πάλι από τον ιδρώτα των προγόνων μας. Η ελάχιστη ευγνωμοσύνη που μπορούμε να επιδείξουμε σ’ αυτούς, είναι να σεβαστούμε και να πάψουμε να μαχαιρώνουμε τη γη που κληρονομήσαμε. Εξάλλου, η γη αυτή, που μας χαρίστηκε από τους παλιούς, δεν είναι αποκλειστικά δική μας, αλλά τη δανειστήκαμε για λίγο από τα παιδιά μας.
Πρόλογος από το βιβλίο του Χρίστου Μ. Μαυρέση “Χλώρακα,Ιστορική και λαογραφική μελέτη“
Γενικά στοιχεία:
- Γεωγραφική Θέση:
Tο χωριό Χλώρακα είναι κτισμένο στην παράκτια πεδιάδα της Πάφου, τρία χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Πάφου, σε μέσο υψόμετρο 70μ. Βορειοδυτικά συνορεύει με το χωριό Λέμπα, νοτιοανατολικά με την πόλη της Πάφου και βορειανατολικά με το χωριό Έμπα.
- Γεωλογική άποψη:
Παρουσιάζεται μια σημαντική ποικιλομορφία εδαφών, όσον αφορά την προέλευση, το χρωματισμό και το βάθος τους. Κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων. Πάνω στα πετρώματα αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη, τέρρα ρόζα και καυκάλλες. Τα περισσότερα από τα εδάφη αυτά είναι βαρετά, με περιεκτικότητα αργίλου γύρω στα 35-45%. Επίσης, περιέχουν αρκετά χοντρόκοκκα υλικά και είναι αρκετά ασβεστούχα, με περιεκτικότητα ανθρακικού ασβεστίου, που κυμαίνεται από 30-50%. Ανάλογα με το βαθμό εξέλιξης και την περιεκτικότητα ανθρακικού ασβεστίου είναι και το χρώμα του εδάφους. Τα εδάφη της Χλώρακας αποδείχτηκαν αρκετά κατάλληλα για θερμοκηπιακές καλλιέργειες, αλλά και για την καλλιέργεια μπανανών, εσπεριδοειδών και άλλων φυτών.
- Βροχόπτωση:
Η Χλώρακα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 420 χιλιοστόμετρα
- Κλίμα
Έχει το χαρακτηριστικό κλίμα ανατολικού μεσογειακού τύπου, με κύρια χαρακτηριστικά το ζεστό και χωρίς βροχές καλοκαίρι και το βροχερό αλλά ήπιο χειμώνα.
- Αναδασμός –Άρδευση
Η Χλώρακα είναι από τα πρώτα χωριά της Κύπρου που δέκτηκε την εφαρμογή του αναδασμού. Το σχέδιο αναδασμού που συμπληρώθηκε το 1974, εφαρμόστηκε σε έκταση γης 195 εκταρίων, η οποία αρδεύετο από το φράγμα του Μαυροκόλυμπου. Μετά τη σύνδεση του Μαυροκόλυμπου με το αρδευτικό έργο της Πάφου, ουσιαστικά η περιοχή της Χλώρακας αρδεύεται από το έργο αυτό. Σύμφωνα με την απογραφή γεωργίας, που έγινε το 1985, αρδεύονταν στη Χλώρακα 101 εκτάρια γης.
Ετυμολογία του ονόματος Χλώρακα:
Ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού, μας ανέφεραν ότι παλιά η Χλώρακα ήταν χτισμένη στην περιοχή όπου βρίσκεται το εκκλησάκι τ’ Αρχαγγέλου Μιχαήλ και ονομαζόταν Πρασκίουρος, επειδή ήταν καταπράσινη, ώστε από μακριά φαινόταν σαν πράσινη ουρά (πράσινος ούρος – Πρασκίουρος). Άλλοι, μας ανέφεραν πως ονομαζόταν Πραστιόν, επειδή ήταν προάστιο (συναίρεση ο+α=α και συνίζηση, δηλαδή συμπροφορά, της καταχρηστικής διφθόγγου ιο ) της Πάφου. Επίσης, μας ανέφεραν πως Χλώρακας ονομάστηκε το χωριό μας από την εποχή της Φραγκοκρατίας, οπόταν κάποιος φεουδάρχης ονόματι Χλώρακας, νοίκιαζε χωράφια στους χωριανούς μας. Πουθενά όμως, δε βρέθηκε κάποια γραπτή μαρτυρία, που να τεκμηριώνει τα πιο πάνω.
Στο γραπτό λόγο επικράτησε το αρσενικό όνομα Χλώρακας (ο), ενώ στον προφορικό λόγο, το θηλυκό όνομα Χλώρακα (η). Πάντως, στον πρώτο
σύγχρονο χάρτη της Κύπρου στην ελληνική γλώσσα, που βρίσκεται στο βιβλίο
του Αθανασίου Σακελλαρίου, Τα Κυπριακά ,ήτοι Γεωγραφία, Ιστορία και γλώσσα της νήσου Κύπρου από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον, τόμ.Α΄,
Αθήνα 1890, το χωριό μας αναγράφεται ως Χλώρακα. Το 1881, η Αγγλική κυβέρνηση, ανέθεσε τη χαρτογράφηση του νησιού στον υπολοχαγό των Βασιλικών Μηχανικών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας Herbert Horatio Kitchener, ο οποίος ανέγραψε το χωριό μας ως Khlorakas και εντός παρενθέσεων ως Florakas.
Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι το χωριό μας πήρε αυτό το όνομα, ένεκα της πρασινάδας, της χλόης, που είχε το χωριό και ότι από τη λέξη «χλωρός», ονομάστηκε Χλώρακα.
Η λέξη «χλωρός» είναι ετυμολογικά συγγενής με τη λέξη «χλόη». Στο σημείο αυτό αναφέρουμε ότι η Χλώρακα σε χάρτες του 16ου αιώνα αναγράφεται ως Clerica,Clerisca και Cleriea. Έπειτα το χωριό αναγράφεται στους χάρτες με διάφορες παραλλαγές του ονόματος όπως: Holorka, Εlorakas, Kalorka, khloraga, Chloraca, Phylraka κ.ά.
Κάποιοι μελετητές δε συμφωνούν με την πιο πάνω ετυμολογία, την οποία θεωρούν λαϊκή ετυμολογία, παρετυμολογία. Υποστηρίζουν πως, αν πήρε το όνομά του το χωριό από το γεγονός ότι ήταν συνεχώς χλωρό, πρασινισμένο, τότε δε θα ονομαζόταν Χλώρακα, αλλά Γλώρακα, επειδή οι Κύπριοι λένε το χλωρό, γλωρόν. Π.χ. χριστιανός -γριστιανός, χρόνος- γρόνος κ.λπ.
Άλλοι μελετητές πρότειναν και το όνομα Floraka(s). Ως γνωστόν, στην κυπριακή διάλεκτο το «φ» εναλλάσσεται με το «χ». Π.χ. χώνω- φώνω, φωρεί– χωρεί, χωνί – φωνί κ.λπ. Επίσης, πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι στα λατινικά Flora είναι η θεά των λουλουδιών και της Άνοιξης, εξ ου και ο διεθνής όρος βοτανικής flora=χλωρίδα. Επίσης, στα λατινικά flos–floris σημαίνει «άνθος» και απ’ εκεί στα αγγλικά flower και στα γαλλικά fleur. Δηλαδή και το όνομα «Florakas» έχει σχέση με ανθισμένο, πρασινισμένο, χλωρό τοπίο. Εξάλλου, πολλά τοπωνύμια του χωριού, έχουν σχέση με τη χλωρίδα, όπως: Ροδαφίνια, Ορμάνια, Παλλούρα, Τζεινόγρυς, Λιβάδκια κ.ά.
Κανείς δεν μπορεί να ετυμολογήσει μέχρι σήμερα με βεβαιότητα την ονομασία του χωριού μας. Στο μέλλον, πιθανόν, γλωσσολογικές, ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες να μπορέσουν να ξεδιαλύνουν την ετυμολογία του ονόματος.